5. La doctrina más atenuada

Partiendo del hecho de que la jurisdicción espiritual no va necesariamente unida a las Ordenes sagradas, entienden los autores17 que puede reconocerse a la Abadesa esa potestad, al menos por privilegio pontificio18. Y el problema entonces se desplaza a determinar el ámbito o alcance de esa jurisdicción, que, poco o mucho, debe quedar mermada, por ser una mujer quien la ejercita.

Si consultamos la doctrina, salen en primer lugar a nuestro encuentro aquellos que, por admitir como buenas las razones permisivas hasta ahora indicadas, van a decirnos que esa potestad jurisdiccional debe interpretarse con muchas reservas, de tal modo que o resulta una jurisdicción minúscula o una jurisdicción en sentido lato, muy distinta de la que compete a los Prelados varones.

Dejémosles exponer su opinión, que más tarde recordaremos para insistir en alguna de sus afirmaciones.

En frase lacónica y expresiva, nos dice MARTA: «la Abadesa tiene la administración de las cosas temporales y algo de jurisdicción»19.

Y, de otra parte, afirma FRANCISCO VIVIO: «la Abadesa tiene jurisdicción ordinaria… sin que la cuestión del sexo femenino sea obstáculo, pues si bien tiene jurisdicción semejante no la tiene tan plena como el varón»20.

Esta diferencia con los Prelados varones llevará a otros tratadistas a subordinar el poder de las Abadesas al de aquéllos, aun reconociéndoles el ejercicio de cierta jurisdicción espiritual. Así, PABLO LAYMANN comienza diciendo que las Abadesas y las Prioras, si bien son incapaces de aquella jurisdicción que se encamina a obligar y a absolver, pueden, sin embargo, ex commissione, tener el uso de cierta jurisdicción; pero concluye, después de distinguir cuidadosamente entre la jurisdicción espiritual en sentido estricto y la potestad dominativa espiritual: «Así decimos de las Abadesas y Prioras; aunque tengan al menos algún uso de la jurisdicción espiritual, de suerte que merezcan de algún modo ser llamadas Preladas: aunque su prelatura y potestad sea en buena parte subordinada y dependiente de Prelados varones»21, doctrina que respalda ENRIQUE PIRH ING con el uso y práctica de la Iglesia22.

Notas
17

Así dice uno de ellos: Saltem ex privilegio Pontificio Abbatissa habet iurisdictionem spiritualem, cuius capacem esse, modo non sit necessario annexa cum sacris Ordinibus (IOSEPHIUS GIBALINUS, Disquisitiones Canonicae de Clausura Regulari, ex Veteri et Novo Jure, Lugduni, MDCXLVIII, Disquisitio I, Cap. IV, § V, núm. 13, pág. 91).

18

La doctrina, sin embargo, no es unánime, como se ve en este pasaje de ASCANIO TAMBURINI: «Si ditas, quod potestas jurisdictionis, cum non sit immediate potestas clavium, non sequitur, quod Abbatissae carentes potestate clavium, carent etiam potestate spirituali. Respondeo licet potestas jurisdictionis immediate non sit potestas clavium, ordinatur tamen ad illam imo ex illa ortum habet, unde cum mulier non possit habere potestatem ordinis, non poterit etiam habere potestatem spiritualem» (De jure Abbatissarum et Monialium, Coloniae Agrippinae, MDCXCI, Disputatio XXXII, Quaest. III, núms. 5 y 6, pág. 193). Digamos, sin embargo, que esta advertencia, fundada en el cap. Nova, se aplica al régimen común y no al Derecho singular, que ahora nos interesa.

19

«Temporalium Abbatissa administrationem habet, et iurisdictionis aliquantulum» (Digestorum novissimorum totius iuris controversi scintiae, ex omnibus decisionibus universi Orbis, quae hucusque extant, impressae, Tomus Sextus, Beneficiorum, et spiritualium materias continens, Francofurti ad Moenum, MDCXXI, voz Abbatissa, CapituIum I IV, pág. 5).

20

«... abbatissa yero habet iurisdictionem ordinariam... sed de foemineo sexu quaestio non interpellat, sed bepe habet talem qualem iurisdictionem, non ita plenam, sicut vir» (Decisiones regni neapolitani, Liber secundus, Venetiis, MDCII, Decisio CCCXIII, núm. 8, pág. 425).

21

«Ita nos dicimus de Abbatissis ac Priorissis; quamvis ipsae habent saltem usum quendam iurisdictionis spiritualis, ita ut quodammodo Praelatae dici mereantur: quamvis earum praelatura et potestas multum dependens, et subordinata sit Praelatis viris» (Jus Canonicum Commentario perpetuo explicatum, Tomus I, Diligae, MDCVIII, páginas 746 y 747).

La subordinación a los Prelados varones conducirá a otros autores a sostener que los Obispos tienen jurisdicción sobre las monjas sometidas directamentc a la Sedc Apostölica, y de ello deducirán que pueden, entre otras cosas, visitar el Monasterio, absolverles de cxcomunión y exigirles la observancia de la clausura (cfr. BARTH OLO MEI UGOLINI: Tractatus de officio et potestate episcopi, Bononiae, MDCIX, Capitulum XXI, § V, núms. 1 y 3, págs. 192 y 193).

22

«Quod yero attinet ad Abbatissas, seu Priorissas, illae praeter potestatem gubernativam spiritualem, habent saltem aliquem usum, seu exercitium jurisdictionis spiritualis, ita tamen, ut illa potestas subordinata sit alicui Praelato ejusdem Ordinis, et ab eo multum dependeat, ut ex uso, et praxi Ecclesiae constat» (Jus Canonicum, Tomus primus, Venetiis, MDCCLIX, Lib. I, Tít. XXXI, Sect. IV, § III, númerus 138, pág. 34).